Aklımıza Yerleştirmek İçin

Pelin, bir kitabı İngilizce’den Türkçe’ye iki ayda çevirdi. Bir arkadaşı, çevirisini yaptığı kitapla ilgili bir bölümünü sorduğunda o bölümü hatırlayamadı. Aradan birkaç gün geçtikten sonra tesadüfen bir arkadaşı daha, aynı kitabın bir başka bölümünü daha sordu. Ancak Pelin yine hatırlayamadı. Kitabı kelime, kelime, cümle cümle çevirmiş olduğu halde, neden ilgili bölümleri hatırlayamadığına şaşırıyordu.

Bir dergi Pelin’den başka bir kitabın özetini hazırlamasını talep etti. Pelin, özetini hazırlamak için kitabı okudu. Özeti hazırladıktan birkaç hafta sonra oldukça popüler olan bu kitabın bir bölümü hakkında yeni tanıştığı biri, bir şeyler sordu. Pelin, hemen ilgili bölümü anlattı. Kitap oldukça popüler olduğu için arkadaşları kitapla ilgili bir şeyler soruyor ve Pelin de anlatıyordu.

Pelin bir ara çevirisini yaptığı kitabı neredeyse hiç hatırlamazken, özetini hazırladığı kitabı neden bu kadar iyi hatırladığını merak etti. Öğrenme yöntemleri konusunda uzman bir arkadaşıyla karşılaşınca bu durumun nedenini sordu.

Arkadaşı “Basit” dedi, “işlem geçiren enformasyonlar akla yerleşir. Büyük bir cisim düşün. Onu kaldırmak istiyorsun; ama o kadar büyük ki nasıl kaldıracağını bilemiyorsun. Onu kaldırabilmek için nereden tutman gerektiğini düşünüyor ve cismi inceliyorsun ve kavrayabileceğini iki nokta buluyorsun. İşte bir kitabın ya da konunun özetini çıkarmak da o bütünün referans noktalarını yakalamaktır. Bir kitabın çevirisini yaptığın zaman ya da bir metni aynen bir başka tarafa aktardığın zaman, birisinden bir ders, konferans dinlediğin zaman birçok örnekte aklında bir şey kalmaz. Çünkü onu yeniden paketlemeye çalışmıyorsun. Ama eğer dinlediğin bir metni özetlemeye çalışırsan, enformasyonu işlemeye başlarsın. O da beyin hücrelerinin içine yerleşir.”

Pelin, “Peki, bir kitabı okurken altını çizmek ya da bir konuşmadan kritik bulduğun noktaları not almak işe yarar mı? diye sordu. Pelinin arkadaşı cevap verdi: “Genel olarak bir kitabın altını çizmek çok zayıf bir bilgi depolama yöntemi. Ancak kitaba bir kez daha dönersen ilk okumada dikkatini çeken yerleri görebilirsin, o kadar. Bir konuşmanın dikkatini çeken yerlerini not alırsan o da çok işe yaramaz. Onları da hatırlaman için tekrar okuman gerekir.

Daha önce edindiğin bir enformasyonu akla yerleştirmek için onu işleyecek bir yol bulmak gerek. Birkaç yol olabilir. Bir tanesi söylediğim gibi özetlemek. Bu özetleme işlemi illa yazılı olmak zorunda değil. Birine anlatarak da özetleyebilirsin. Ya da öğrendiğinin resmini çizmeye çalışabilirsin. Kavramları resimle ifade etmeye çalışmak, enformasyonu yeniden işlemek anlamına gelecektir. Akıl haritası hazırlama yöntemi, edinilen enformasyonu geri çağırılabilir hale getirmek için bildiğim en etkili yöntemlerden biri. Kesinlikle tavsiye ederim. Akıl haritası biliyorsun, Tony Buzan’ın geliştirdiği bir teknik. Türkçe’de “Akıl Haritası, Beyin Haritası ya da Zihin Haritası” gibi değişik şekillerde isimlendiriliyor. Tony Buzan’ın “Aklını En İyi Şekilde Kullan” isimli kitabında açıklanıyor. Akıl Haritası yöntemi, herhangi bir bilgiyi görsel olarak yeniden ifade etmek anlamına geldiği için birçok şeyi akılda tutmaya yarıyor. Benim asistanlarımdan biri, sürekli akıl haritalarını kullanıyordu ve üniversiteyi üçüncülükle bitirdi.”

Melih Arat